تاریخچه مختصر و سیر تحول تهیه نقشه

از زمانی که انسان اولیه شروع به ساختن سرپناه خود نمود معماری نیز آغاز شد. به دنبال بروز این پدیده طراحی ساختمان نیز مطرح گردید، در نتیجه نیاز به تهیه ی نقشه، تعبیر و تفسیر و خواندن نقشه احساس گردید.

در حدود 4500 سال قبل، نقشه ای بر روی خشت خام بدست آمده است، که نشان گر اولین فعالیت ها در زمینه ی تهیه ی نقشه بوده است. از جمله ساختمان های اولیه که از روی نقشه های معماری ساخته شده اند اهرامی که اقوام آزتک قدیمی ساخته اند می توان نام برد. پیشرفت در زمینه ی تهیه ی نقشه تا قرن 16 میلادی سرعت چندانی نداشته است و از آن قرن به بعد نقشه ها سال به سال دقیق تر و علمی تر شده است. در زمان ناپلئون (در سال 1798) یک مهندس فرانسوی به نام گاسپارد مونژ Gaspard Mounge (بنیان گذار نقشه کشی مدرن) کتابی به نام هندسه ی ترسیمی را منتشر کرد، این کتاب اساس و پایه ی نقشه کشی فنی قرار گرفت.

برای اولین بار در سال 1825 به کمک عکس نقشه تهیه شد. و کار تهیه ی نقشه در عصر ما بر مبنای علوم ریاضی استوار شده و در حال چنان پیشرفتی است که دانشمندان تا کنون به کمک دستگاه های دقیق عکسبرداری، از کره ی ماه و دیگر کرات منظومه ی شمسی نقشه تهیه کردند. 

فن نقشه کشی یکی از قدیمی ترین هنرهای بشری ست که در این باره می توان شواهدی را از آثار مدوّن و ثبت شده ی دوران باستان بازیافت. نقشه کشی را باید به صورت یک فن و... همگام با نیاز جامعه دانست و سعی در آموزش صحیح و منطبق با اصول فنی آن داشت تا بتواند به نحو مؤثر و کارسازی در خدمت جامعه قرار گیرد. از اهمیت و حساسیت این هنر همین بس که هدف از طراحی و نقشه کشی صرفه جویی در هزینه ها و مصالح ساختمانی و نیز مقاوم سازی ساختمان ها در برابر عوامل طبیعی می باشد.

نقشه های ساختمانی

نقشه زبان افراد فنی بوده و بایستی یک فرد فنی این زبان را با تمام رموز آن بشناسد. به بیان دیگر از عهده ی ترسیم نقشه به طور درست و اصولی برآمده و توانایی درک و خواندن آن را نیز داشته باشد.

نقشه کشی ساختمان کار فنی و نیز هنری است.

1)بخش فنی آن مربوط به رعایت نکات ترسیمی است، این بخش را می توان در کلاس درس فراگرفت.

2)بخش هنری آن مربوط به زیبائی و تمیزی ترسیمات می باشد، این بخش با کوشش و تمرین مداوم بدست می آید.

تقسیم بندی نقشه های ساختمانی

1) نقشه های معماری (نقشه های فاز 1)

این نقشه ها شامل طراحی ابنیه (جزئیات) به قرار زیر می باشد:

الف) نقشه های مسکونی   ب)تجاری    ج)بهداشتی   د)فرهنگی      ه)آموزشی       و)ورزشی   و...

توجه: نقشه های ساختمان های فوق الذکر بر اساس نتایج بدست آمده از مطالعات اولیه که به تصویب رسیده باشد، طرح و تهیه می شود.

نقشه های معماری یک پروژه

الف) پلان Plan :

برش فرضی افقی از ارتفاعاتی که مشخصات هر چه بیشتر ساختمان (در، پنجره، ضخامت دیوارها و...) از آن ارتفاع دیده و ترسیم شود. مقیاس پلان ها ??/? یا  ?/???در نظر گرفته می شود.  ?/? از کف و ?/? از سقف

توجه: پلان تیپ Typical Plan در یک ساختمان چند طبقه، طبقاتی که پلان های پشابه دارند، فقط یک نقشه (پلان) با عنوان پلان تیپ تهیه می گردد.

ب)برش های عمودی یا قائم (مقاطع): Section

این نوع برش در دو حالت طولی و یا عرضی تهیه می شود.

توجه: برش ها به صورت فرضی بوده و جهت مشخص کردن قسمت های حساس داخلی ساختمان تهیه می شود. (قسمت های حساس ساختمان بع ترتیب راه پله، رامپ، سرویس حمام، دستشوئی و آشپزخانه می باشد.)

ج) نما ها Elevation

از یک ساختمان حداکثر، چهار نما تحت عناوین شمالی، جنوبی، شرقی و غربی تهیه می شود.

د) دتایل ها Details

نقشه بزرگ نمایی جزئیات قسمت های حساس یک ساختمان را دتایل می نامند.

ه) پلان مبلمان Decoration Plan

پلان مبلمان یا پلان دکوراسیون جهت مشخص کردن لوازم مورد استفاده در فضا های داخلی ساختمان استفاده می شود، که در این پلان اندازه و محل قرارگرفتن لوازم مشخص می گردد.

2) نقشه های محاسباتی (نقشه های فاز 2)

این نوع نقشه ها را که تحت عنوان نقشه های سازه معروف است، شامل نقشه های به قرار زیر می باشد:

الف) نقشه های اسکلت ساختمان    ب) پی و ستون ها    ج) دیوار ها باربر و برش     د) نقشه های تیرریزی سقف

3) نقشه های شهرسازی

طراحی این نقشه ها بر اساس مطالعه و نیازمندی های شهری صورت می گیرد. این نقشه ها شامل موارد به قرار زیر است:

الف) شبکه های رفت وآمد و پیاده و سواره

ب) نحوه ی کاربری اراضی                                   ج) نحوه ی توزیع شبکه ی آب

د) سیستم دفع آب های سطحی                               ه) نحوه ی توزیع شبکه برق، گاز، تلفن و فاضلاب     

 4) نقشه های تأسیساتی ساختمان

A) تأسیسات مکانیکی: این نوع نقشه ها شامل کلیه نقشه های مربوط به هدایت آب، فاضلاب، کانال های تهویه و ... می باشد. که به قرار زیر تقسیم بندی می شود:

لوله کشی آب سرد و گرم بهداشتی

لوله کشی سیستم شوفاژ و تهویه مطبوع

شبکه آب باران و فاضلاب

کانال های تهویه یا کولر

لوله کشی موتور خانه و ...

B) تأسیسات الکتریکی:

نقشه های تأسیسات الکتریکی شامل موارد زیر می باشد:

مسیر و مشخصات کلیه سیم کشی ها از جمله برق ، تلفن و آنتن و ...